Na początek przypomnijmy może, czym są te punkty spustowe? Są to nadwrażliwe obszary niewielkich rozmiarów występujące w obrębie napiętych włókien mięśnia bądź powięzi mięśnia. Występują, jako punkty spustowe aktywne lub utajone (ukryte).
W przypadku aktywnych mięśniowo-powięziowych punktów spustowych wywołują one ból we wszystkich pozycjach dnia codziennego poczynając od zwykłej aktywności mięśniowej na spoczynku kończąc. Aktywny punkt spustowy wywołuje tak zwane dolegliwości rzutowane - objawy odczuwane są z dala od miejsca ucisku lub powodujące ból promieniujący.
Utajone (wykazują bolesność poprzez palpację i masaż tkanek głębokich), jako, że nie są źródłem odczuwania dolegliwości bólowych mogą mieć wpływ na ograniczenie ruchu w stawach, a przede wszystkim postawę ciała. Dolegliwości bólowe charakteryzują się tym, że pacjent nie jest świadomy obecności takiego punktu, jeśli nie jest on uciskany (ucisk powoduje miejscową bolesność - mrowienie, drętwienie lub palenie).
Wśród punktów spustowych rozróżnić można również:
1. Punkty embrionalne (obszar tkanki miękkiej, który z biegiem czasu i pod odpowiednim obciążeniem może przekształcić się najpierw w utajony, a następnie w aktywny punkt spustowy)
2. Punkty przyczepów (takie, które znajdują się blisko przyczepu mięśnia)
3. Punkty centralne, (Kiedy punkt usytuowany jest w centralnej części brzuśca mięśniowego)
Co jest przyczyną powstawania punktów spustowych?
Punkty spustowe pojawiają się najczęściej w mięśniach narażonych na długotrwałe przeciążenia lub inne czynniki sprzyjające ich powstawaniu jak stres, przemęczenie bądź powtarzające się nieprawidłowe ruchy. Przyczyn i teorii powstawania punktów spustowych jest o wiele więcej. Powszechnie znaną jest tak zwana teoria kryzysu energetycznego, według której powtarzające się mikrourazy (powtarzane przeciążenia) doprowadzają w obrębie komórek mięśniowych do zwiększonego uwalniania wapnia i obkurczenia sarkomerów - podstawowej jednostki czynnościowej mięśnia poprzecznie prążkowanego. To może doprowadzić do podtrzymania stanu obkurczenia i stopniowej kumulacji metabolitów. Ta teoria jest ściśle łączona z teorią motorycznej płytki końcowej, według której motoneurony kontaktują się z komórkami mięśniowymi za
pomocą motorycznych płytek końcowych. Duża aktywność może być przyczyną uwalniania nadmiernych ilości acetylocholiny z komórki nerwowej, a to z kolei bodźcem do wywołania aktywacji kurczliwych jednostek mięśnia i wytworzenia lokalnego obkurczenia.
Istnieją jeszcze teoria receptora polimodalnego, (według której punkty spustowe to nic innego, jak uwrażliwione struktury nerwowe) i model korzeniowy, w którym według opinii badaczy istnieje pierwotna przyczyna natury neurologicznej związanej z degeneracją krążka międzykręgowego.
Niezależnie od tego, która przyczyna jest bliższa prawdy, faktem jest, iż likwidując te punkty podrażnienia zmniejszycie dokuczliwe napięcia tkankowe w danym obszarze zaburzenie odpowiedzialne za znaczną część bólu.
Terapia i likwidacja punktów spustowych
Polega na rozluźnieniu tkanki i doprowadzeniu jej do prawidłowej długości. Techniki, jakie stosuje się w obniżaniu pobudliwości tych punktów to technika energii mięśniowej, masaż tkanek głębokich, techniki rozluźniania mięśniowo-powięziowego lub rozciąganie. Palce doświadczonego terapeuty dostarczają właściwych informacji na temat tkanek i struktury napięcia.
W tej chwili przyjrzyjmy się technice energii mięśniowej (TEM), która powinna być wykonywana według kilku istotnych zasad. Przede wszystkim terapia odbywa się w swobodnie kontrolowanej pozycji z odpowiednio dobranym oporem aplikowanym przez terapeutę i odpowiednio kontrolowaną wielkością wyzwalanej siły. W przypadku punktów spustowych zaobserwować można zwiększone napięcie grup antagonistycznych hamujących mięśnie osłabione, wzmacnianie tych ostatnich polega na działaniu mającym obniżyć napięcie antagonistów. Po znormalizowaniu napięcia antagonistów można już przejść do ćwiczeń wpływających na zwiększenie aktywności mięśni agonistycznych.
TEM podzielić możemy na:
- poizometryczną relaksację (izometryczne napięcie skróconych mięśni przez okres ok. 7 sekund) dającą większe możliwości rozciągnięcia mięśnia
- reciprokalną inhibicje (izometryczne napięcie antagonistów skróconych mięśni) dającą większe możliwości rozciągnięcia mięśni skróconych. Technika ta polega na chwilowym zwiększeniu aktywności antagonisty, które doprowadza do zmniejszenia napięcia i większej podatności na rozciąganie.
- metoda pulsacyjna (polegająca na poprawie problemów związanych z układem nerwowym, poprawnym krążenia, zmniejszeniu napięcia mięśni czy nasyceniu tkanek tlenem). Polega na wprowadzeniu odpowiedniej pulsacji w wyzwalanym napięciu mięśni.
W następnym artykule szerzej zajmiemy się pozostałym metodom terapeutycznym punktów spustowych.
